Floating Olympics NL
Afstudeerrichting: Architectuur
Docenten: Ir. C. Grafe (A)
Dr.ir. V.J. Meyer (S)
Ir. A. Borgart (Bt)
Locatie: 52°21'N | 4°15'O
(20 km voor de kust van Zandvoort, binnen de Nederlands territoriale wateren

Inleiding

Door stijgende waterspiegel, bodemdaling, bevolkingstoename en klimaatveranderingen wordt de druk op de huidige bebouwbare gebieden in Nederland groter. Al jaren zijn we op zoek naar nieuwe manieren van bouwen om deze druk te verlagen. Onderzoeken naar hoogbouw en bouwen onder de grond zijn al bekend, met dit project wordt daar het bouwen op het water aan toegevoegd.

Historisch

De drijvende gebouwen zijn een volgende stap in de ontwikkeling van het bouwen in relatie tot het water. De eerste nederzettingen werden gebouwd op hooggelegen gebieden of op kruisingen van economische en/of strategische wegen. Daarna begon de mens het landschap te manipuleren en begon zich te vestigen op kunstmatige terpen. Weer later ging men door inpolderen en opspuiten gebieden veroveren op het water en ontstonden achter dijken nieuwe leefgebieden. De volgende stap van Nederland als waterland is drijvende bouwen.

Afstudeerproject

Dit afstudeerproject is een zoektocht naar de mogelijkheden van drijvende functies op de zeeën en oceanen. Over de zeeën en oceanen is als bouwlocatie nog weinig bekend. Het project moet duidelijk maken aan welke eisen een drijvend gebouw moet voldoen om leefbaar te zijn en aan welke voorwaarden de omgeving moet voldoen om er een drijvend gebouw te kunnen plannen.

Het basisplan is om een groot aantal functies te verplaatsen van het land naar de Noordzee. Een belangrijk deel van deze functies zal gaan drijven. Onderscheid tussen de verschillende drijvende gebouwen wordt gemaakt in bereikbaarheid, functie en positie ten opzichte van andere drijvende gebouwen en het vaste land.

Een van deze gebouwen wordt uitgewerkt. Daarvoor is gekozen voor het Olympisch dorp voor de Olympisch spelen van Amsterdam (Nederland) 2024, het dorp waar de watersporters van de Olympisch spelen kunnen wonen en trainen. De overige tijd is het dorp een sportdorp waar getalenteerde jonge sporters uit heel de wereld onder dezelfde omstandigheden kunnen trainen. De locatie ligt op 20 kilometer voor de kust bij Zandvoort. Coördinatie en financiering van dit dorp zullen gebeuren vanuit het IOC.

Bovenaanzicht drijvend Olympisch dorp Klik op de foto voor een hoge resolutie versie

Onderzoeksvragen

Aan dit afstudeerproject ligt een aantal onderzoeksvragen ten grondslag:
  • Wat zijn de architectonische mogelijkheden en middelen bij bouwen op de gekozen locatie?
  • De situatie waar het gebouw komt te liggen is sterk veranderend vanwege elementen als golfslag, zon en wind; Wat zijn de uiterste situaties waar het eiland mee te maken zal krijgen?
  • De drijvende gebouwen liggen naast elkaar, in clusters of zijn verbonden met het vaste land. Hoe functioneren de verschillende drijvende gebouwen in deze situaties?
  • Hoe reageren mensen, op elkaar en op hun omgeving, als ze voor langere tijd op een klein afgezonderd oppervlak wonen? Hoe kan het ontwerp van het gebouw daarin positief sturen? 

Daarnaast ontstaat er tijdens het ontwerpproces nog een aantal andere belangrijke vragen voor het project:

  • Wat hebben de drijvende gebouwen voor invloed op de huidige kustlijn en het uitzicht vanaf kust?
  • Hoe zullen de drijvende gebouwen worden bestuurd, beheerd, beheerst en betaald?
Het constructieprincipe van het eiland Klik op de foto voor een hoge resolutie versie
Constructie van een van de vele segmenten, doorsneden door gangen Klik op de foto voor een hoge resolutie versie

Referentieprojecten

Als referentie kan geen gerealiseerd project worden genoemd met een vergelijkbare opgave. Drijvend wonen komt al jarenlang voor in de wereld hetzij vooral op beschermde locaties zoals:
Lumberjackeilanden in Canada op de rivieren, drijvende Sampanwijken in beschermde baaien in China en drijvende favela’s (armenwijken) op de Amazonerivier in Brazilië.

Er bestaan een aantal drijvende utilitaire projecten op zee als booreilanden of cruiseschepen maar deze zijn programmatisch niet te vergelijken met de afstudeeropgave. Drijvende delen van booreilanden zijn gebouwd om te kunnen werken op de locatie en cruiseschepen zijn ontworpen om te kunnen genieten van de zee als locatie. Bij geen van beide gebouwen is er sprake van een fysieke band met het water van de zee. In dit project worden de omstandigheden juist gebruikt als ontwerpvoorwaarden en middelen.

Omdat er geen directe referentieprojecten voor het hele gebouw is er gezocht naar referentieprojecten bij verschillende aspecten van het drijvend bouwen:

Oostzijde (landzijde) van het eiland in de Noordzee Klik op de foto voor een hoge resolutie versie
Sociaal:
Polderdorpen en boerderijen; door hun geïsoleerde ligging hebben de bewoners van deze dorpen een veel hechtere band met elkaar en de omgeving dan in een stedelijke situatie.
Cruiseschepen; Onder andere door er een zeer divers en luxe programma aan toe te voegen is het mogelijk om met veel mensen in een relatief kleine ruimte als een cruiseschip te leven.
Utopisch:
Freedomship city, Arcosanti; deze bouwprojecten hebben beiden een utopische stad voor ogen, los van de geldende regels en wetten.
Futrologisch:
Star Trek; beeld van het leven in de verre toekomst. Wonen op een kleine ruimte met veel ‘mensen’. Ook op bestuurlijk gebied levert het een interessante visie.
Technisch:
Booreilanden; De voorwaarden om te kunnen leven op booreilanden gelden ook op de te ontwerpen gebouwen. Daarnaast krijgt men een goed beeld van de benodigde constructie op een locatie als de Noordzee.
Op het eiland voor Olympische watersporters is ook een zwembad met springtoren Klik op de foto voor een hoge resolutie versie Daarnaast kunnen ook karakteristieken van bestaande gebouwtypologieën gebruikt worden voor dit project:
- Het Amsterdamse grachtenpand, de afmetingen en indeling van de woning in relatie tot de daglichttoetreding.
- De Skybox, de relatie tussen de sport en een andere leefwereld gescheiden door een stuk glas.
- Het gesloten bouwblok, de afmetingen in relatie tot de daglichttoetreding; het programma en de programmatische plaatsing van het blok in de stad.
- Het sportstadion, de profielen en afmetingen.
- Strandbebouwing, de leefbaarheid van een situatie waar het vaker en harder waait maar waar ook vaker de zon schijnt dan in het binnenland.

Eindresultaat

Het eindresultaat van het project zal bestaan uit twee delen. Allereerst zal het gebouw in beeld en verhaal worden uitgelegd. Daarnaast komt er een lijst met voorwaarden waaraan een locatie moet voldoen om er een drijvend gebouw af te kunnen meren.

In de presentatie moet vooral duidelijk worden op welke manier het gebouw kan bestaan en hoe er op en in geleefd wordt.