waterworld

    Frits Schoute's ideaal: wonen op zee

    Professor Frits Schoute zette vorig jaar vervroegd een punt achter zijn academische carrière. Hij wijdt zich nu aan z'n ideaal: de Ecoboot, een hightech woongemeenschap op zee die zichzelf voorziet in de energiebehoefte. "Ik ben bezeten van energie. Van de energiecrisis in 1973 heb ik dan ook erg genoten."

    Een vooruitziende geest heeft Frits Schoute wel. Op zijn dertigste drong bij hem het besef door dat hij niet oud wilde worden in de zich rap ontwikkelende telecommunicatietechnologie. "Toen ik bij Philips begon, zag ik het aan mijn chef. Dat was een oudere man, die in lange vergaderingen uitgebreide theorieën ventileerde. De jonge technici luisterden beleefd, maar deden uiteindelijk hun eigen zin. Als je in zo'n technisch vak zit als telecommunicatie moet je dat niet tot je vijfenzestigste willen doen." Ver voor dat moment besloot Schoute het roer om te gooien. Om dat ook financieel mogelijk te maken, legde hij jaarlijks geld apart voor lijfrentepolissen. Vorig jaar was her zover. Hij nam afscheid als

    		hoogleraar van de TU Delft en zegde zijn baan bij Philips op. Nu richt hij zich op zijn passie: energie. En dan wel in een bijzondere vorm. Hij wil de aanzet geven tot een ecologische leefgemeenschap op zee. De fascinatie voor energie kreeg Schoute in zijn kinderjaren al re pakken toen hij met zijn vader de tentoonstelling 'Het Atoom' bezocht. "Ik ben bezeten van energie. Van de energiecrisis in 1973 heb ik ook erg genoten."

    Op de zogenoemde Ecoboot zorgen zon, wind en golfbewegingen voor alles wat er nodig is om het leven aangenaam te maken. Elektriciteit en schoon zoet drinkwater worden slim geproduceerd. Met een ingenieus meet- en regelsysteem wordt de boot stabiel gehouden, zodat ook mensen zonder zeebenen prettig kunnen wonen. Door het eiland niet te ver voor de kust te positioneren kunnen de bewoners profiteren van de voorzieningen op het land. Schoute verwacht niet dat de ontwikkeling van de Ecoboot snel zal verlopen. "Mensen willen nu eenmaal graag horen wanneer we op zee gaan wonen. Dan noem ik vijftig jaar, het kan langer duren, maar ik ben er zeker van dat het gebeurt." Maar over vijf jaar moet er wel een testeiland voor de kust van Scheveningen liggen.

    Een permanent woonschip op zee realiseren, is moeilijker dan op het eerste gezicht lijkt. Momenteel worden wel initiatieven genomen voor grote conventionele schepen die fungeren als drijvende belastingparadijzen. Er is al zo'n gigantische woonboot in de vaart waarop een groot aantal multimiljonairs geniet van hun belastingvrije status. Met dergelijke fiscale paradijsjes wil Schoute zich niet bezighouden, "Ik doe het niet voor het geld, daar zou ik niet gelukkig van worden." Hij wil technologievernieuwend zijn. Tijdens zijn carriere bij Philips was hij niet voor niets goed voor een aantal belangrijke en lucratieve octrooien op het gebied van telecommunicatie. Technisch mag de Ecoboot misschien haalbaar zijn, maar willen mensen op zee wonen? Schoute denkt van wel: "de tijd is er rijp voor." De Ecoboot biedt oplossingen voor drie schaarse zaken: ruimte, energie en water. "Mijn idee is ontstaan toen ik in Berkeley woonde. Daar heb je van die dorpjes die uitkijken over de baai, richting San Francisco. Dat is fantastisch zo'n skyline aan de andere kant van het water." Als futurist heeft Schoute een bepaalde reputatie op te houden. Tot de meer futuristische ideeën behoren een drinkwatervoorziening annex bescherming tegen de zeegang. Rond het schip komt een groot aantal dobbers te liggen, Dat kunnen bijvoorbeeld petflessen zijn die door magneetjes bij elkaar worden gehouden, zodat schepen er doorheen kunnen varen. De intelligente dobbers hebben elk een eigen GPS-ontvanger, IP-adres en zijn verbonden in een netwerk. De dobbers gebruiken golfenergie om zoutwater om te zetten in drinkwater. Zout water wordt met kracht door een membraam geduwd. Het drinkwater wordt opgeslagen in de dobber annex fles. Is de fles vol dan baant deze zich een weg door zijn broertjes en zusjes en levert het water af bij de Ecoboot. Voor de verwarming zullen de modernste en zuinigste technologieën gebruikt worden. Schoute denkt aan warmtepompen, die warmte onttrekken aan het zeewater. Elektriciteit kan met behulp van windmolens worden opgewekt. Schoute wil molens met een verticale as. Ze verstoren de stabiliteit van het schip minder dan conventionele windmolens.
    Het stabiel maken van het schip is een verhaal op zich. Schoute is van huis uit wiskundige en meet- en regeltechnicus. Die kennis komt van pas bij het aanpakken van het stabilisatieprobleem. Boven verticaal bewegende waterkolommen wordt de onder- of overdruk zodanig geregeld dat het schip stabiel blijft liggen.

    Schoute ziet zich vooral als aanjager van ideeën. Hij wil er graag bij zijn, maar hoeft niet zelf de vruchten te plukken. Voor eigen gebruik ontwikkelde hij in 1978 een draagbare PC. Destijds een onzinnig idee. Een paar jaar later maakte de journalist Adam Osborne naam met een dergelijk, draagbare PC. Schoute: "Ik heb niet iets commercieels gedaan met mijn draagbare PC, omdat ik geen commercieel persoon ben. Mijn kracht is aan te voelen waar het naar toe gaat. De kennis hoe je het echt groots opzet en vervolgens aan de man brengt, ontbreekt mij." Hoe de toekomst zich zal ontwikkelen weet Schoute niet, maar zijn kennis van meet- en regeltechniek geeft hem wel aanwijzingen. "Voorspellen daar zijn mensen erg slecht in. Wij mensen zijn eigenlijk alleen in staat om lineair te denken." Bestaande ontwikkelingen trekken we door. Dat af en toe breukvlakken met het verleden optreden, kunnen we niet voorzien. "Chaotisch gedrag kun je niet voorspellen. Meet- en regeltechniek werkt goed om een raket naar de maan te sturen. De

    		tijdsspanne waarin je een chaotisch proces kunt beschrijven, is daarentegen erg beperkt. Her weer is daar een duidelijk voorbeeld van. Ook op de economie proberen we steeds onze lineaire systeem te plakken. Dat werkt alleen voor de korte termijn."

    De recente ontwikkelingen in de telecommunicatiemarkt lijken deze gedachte re ondersteunen. Schoute: "Het veilen van de UMTS-frequenties was een voorbeeld van op het verkeerde moment extrapoleren. Omdat mensen hebberig zijn, zowel overheid als industrie, is het fout gegaan. Voor de overheid is het een fantastisch melkkoetje. Opeens de ether verkopen. De industrie op zijn beurt dacht dat als we nu niet kopen, dan koopt de concurrent en pissen we naast de pot. We hebben elkaar een beetje gek gemaakt." Schoute blijft evenwel optimistisch. Er gloort veel moois achter de horizon. Multimediatechnologie van de vierde generatie bijvoorbeeld, waarbij geïntegreerd beeld, geluid en data met snelheden van 155 Mbps door de ether worden geslingerd. Kan dat? "Jazeker. De ether is echt niet beperkt. Alleen in de gemakkelijke frequenties is her dringen geblazen. De rest van het frequentiespectrum biedt nog veel mogelijkheden." De raakvlakken met de Ecoboot zijn duidelijk. Er is ruimte genoeg. Als je maar creatief durft te denken.