Dat 1 februari 2003 minder rampzalig zal verlopen dan dezelfde dag in 1953 staat als een paal boven water: de voltooide Deltawerken garanderen ons meer veiligheid dan toen. Maar hoe veilig voelen we ons, hoe veilig zijn we en wat gaat de toekomst brengen? Wat denkt u?
De zeespiegel stijgt: [a] door het smelten van de poolkappen [b] door het uitzetten van water [c] het lijkt alleen maar zo, omdat ons land daalt
Het zou een vraag uit de wetenschapsquiz kunnen zijn. Het antwoord kunt u vinden in het boek van Inez Flameling: Hoogwater, 50 jaar na de watersnoodramp. Er staat veel nog meer in het boek, dat uitgegeven werd door Rijkswaterstaat in samenwerking met de provincies Zeeland, Zuid-Holland en Brabant ter herinnering aan de dramatische gebeurtenis 50 jaar geleden. De schrijfster schenkt ook aandacht aan de huidige situatie en ideeën over de toekomst. Het rijk geïllustreerde boek van de journalist en wetenschapper Inez Flameling, die al verscheidene publicaties over Nederland en water op haar naam heeft staan, geeft een brede kijk op de gebeurtenissen van 50 jaar geleden en alles wat daarna gekomen is.
De drijvende vakantievilla's in Olderhuuske stijgen mee met het waterpeil in de Maas.
Een “kijk op de gebeurtenissen van 50 jaar geleden” kan bijna letterlijk opgevat worden, want het boek gaat vergezeld van een CD-ROM met filmfragmenten van uit Polygoon Journaal van de eerste dagen van februari 1953. Het is een leuk boek om in te grasduinen: de vier gedeelten 1. Hoe veilig voelen we ons? 2. Hoe veilig zijn we nu echt? 3. Wat is veiligheid ons waard? en 4. Hoe veilig zijn we in de toekomst? kunnen geheel onafhankelijk van elkaar gelezen worden.
Behalve veel foto’s, tekeningen, schema’s, kaarten en cartoons is het boek prettig om in te lezen door de vele personen die Inez Flameling aan het woord laat om hun verhaal over Nederland en de zee te vertellen. Het eerste gedeelte begint met een interview met Ireen van Ditzhuyzen die een documentaire maakt van een kunstmatige dijkdoorbraak in de Hollandse kust bij Schoorl. De opnames lopen van 1997 tot en met 2005. Het is een mooi project, een verrijking van de natuur, maar ook een cultuurshock voor diegenen die de watersnoodramp van 1953 bewust hebben meegemaakt. “Hebben we daar nou altijd voor gevochten?” is de eerste reactie.
Het hele boek wil ik hier niet doornemen. Geïnteresseerden kunnen desgewenst het boek voor €15 in de boekwinkel aanschaffen. Vanuit het oogpunt van Ecoboot is het laatste gedeelte het meest interessant. Hierin wordt nog eens het Ecoboot initiatief belicht om de zee niet te zien als een bedreiging, maar liever als een nieuwe kans die ons ruimte, energie en (drink)water kan bieden. Verder ook een interview met klimatoloog Günther Können onder de kop: De verwachting van het KNMI, geldig voor de komende eeuwen: heet weer en hoog water.
Günther Können legt uit: “De zeespiegel stijgt vooral omdat water -als zoveel materialen- uitzet wanneer het warmer wordt ... het smelten van de poolkappen draagt deze eeuw nog niet significant bij, maar op langere termijn kan dat veranderen”. In hetzelfde hoofdstuk staat een grafiekje waaruit blijkt dat de gemiddelde stijging van de zeespiegel in de afgelopen 800 jaar minder is dan het verschil in waterhoogte tussen eb en vloed en zeker kleiner is dan de daling van Nederland in diezelfde periode.
Het land daalt en de zeespiegel stijgt
Het juiste antwoord op de quiz is dus [b]. Een beetje uitzetten van het zeewater vanwege de opwarming van de aarde klinkt niet zo dramatisch, maar het is voorlopig wel de voornaamste oorzaak voor het stijgen van de zeespiegel. Daar bovenop komen nog eens de effecten [c] (ons land daalt echt, maar het is geen verklaring voor het stijgen van de zee) en, op termijn, [a] (het poolijs smelt en de gletsjers worden zichtbaar korter). Een goed moment om eens stil te staan bij de watersnoodramp van 50 jaar geleden, de bij overstromingen die nog steeds plaats vinden en bij de ideeën over een veiligere toekomst.